Hitlerova socijalna država, Götz Aly

Hitlerova socijalna država Götza Alyja nije samo još jedan u nepreglednoj količini znanstvenih i publicističkih radova posvećenih nacional­socijalizmu, Drugom svjetskom ratu i Holokaustu. Ono što je izdvaja iz tog mnoštva jest to da se ne bavi općepoznatim političkim i socijalnim procesima, nacističkom represijom i vojnim operacijama, već jednim koliko zanemarenim toliko važnim aspektom nacističke i, uopće, svake vladavine.

Fiskalna, socijalna i financijska politika jedna je od najvažnijih poluga vlasti, značajna koliko i primjerice policija i propaganda. Hitlerova socijalna država analizira fiskalnu i proračunsku politiku nacional­socijalističkog režima. Ona dokumentirano raščlanjuje njegove fiskalne prihode koji su počivali na klasičnim porezima, ali i na besprimjernoj pljački europskih Židova i čitave okupirane Europe. Podjednaka pozornost posvećena je i proračunskim rashodima, odnosno redistribuciji opljačkanog bogatstva kojim je režim kupovao socijalni mir i životni standard rasno i etnički podobnih podanika Trećeg Reicha. Nacizam nije počivao samo na laži i ubojstvu nego i na pljački. Iracionalni antisemitizam imao je i svoje “racionalno”, ekonomsko naličje. Taj zločinački pothvat financiran je jednako zločinačkim metodama koje je, dakako, uobličio u privid fiskalnog legaliteta.

Iako se bavi jednim poraženim totalitarnim režimom, Hitlerova socijalna država začudno je aktualna u kontekstu ekonomske krize s kojom su suočene moderne demokracije, odnosno u kontekstu vječne potrage za ravnotežom između državnog intervencionizma i slobodnog tržišta. Iskustvo nacističke ekonomske politike ukazuje na krajnje ekonomske – i, dakako, moralne – konzekvencije neograničene državne financijske moći, fiskalne represije i socijalnog mira koji ne počiva na novostvorenoj vrijednosti nego na nasilnoj redistribuciji bogatstva.